Daklozen in Brussel (Het Schutblad)
Volgend jaar telt Brussel nog meer daklozen.
De vrees bestaat dat met het ongebreideld uitbreiden van de noodopvang het aantal dak- en thuislozen eerder zal toenemen dan afnemen. De opvang-voor-één nacht zou het werk van de thuislozenorganisaties, die op langere termijn onthaal en begeleiding bieden, benadelen.
De thuislozenzorg bestrijdt de thuisloosheid al sinds jaren door te ijveren voor een kwaliteitsvolle hulpverlening met het oog op de emancipatie van hun cliënten. Zij gelooft dat thuislozen in staat zijn hun situatie te boven te komen en weer op eigen benen kunnen staan mits voldoende omkadering en ondersteuning. Met verbazing moet zij nu vaststellen dat het idee van het inrichten van een opvang waarbij de thuislozen tussen acht uur 's avonds en acht uur 's morgens worden opgevangen meer en meer terrein wint. Onder het mom van onvoorwaardelijk, gratis hulpverlenen beweert men op te komen voor thuislozen, terwijl men enkel doet aan symptoombestrijding en armoedebestendiging.
De media en de politiek heeft traditioneel meer aandacht voor de thuislozen als gevolg van de vrieskoude en de kerstgedachte: het kan niet dat er geen plaats meer in de herberg is. Wij betreuren het sterven van twee straatbewoners tijdens de eerste winterprik, maar de hulpverleners op het terrein weten dat dit de zoveelste thuislozen zijn die gedurende het jaar slachtoffer zijn van een uitputtende overlevingsstrijd. De meeste sterven een ongemerkte dood, tenzij dit in een winterperiode gebeurt.
Voor deze straatbewoners is de nachtopvang een deel geworden van hun overlevingspatroon. Hun overnachtingplaats is de stal, niet de herberg. Op TV zien we hoe sommigen genoegen nemen met een deken op de grond in een nachtopvang als de CASU. Toch wel straf voor een organisatie die vorige week verkondigd heeft dat zij 800.000 euro aan middelen extra krijgt voor haar winterplan.
Voor minister Smet is het maatschappelijk onaanvaardbaar dat daklozen overlijden op straat in de kou. We geven hem gelijk, maar gaan tegelijk een stap verder: het is maatschappelijk onaanvaardbaar dat mensen thuisloos worden en het is nog minder aanvaardbaar dat deze thuisloosheid in stand gehouden wordt.
De laatste jaren is de sector al te zeer gegijzeld geweest door de Brusselse dorpspolitiek met de verscholen agenda's en gemengde belangen. PS-voorman Yvan Mayeur, voorzitter van het OCMW Brussel, de 5 openbare IRIS-ziekenhuizen én de CASU, legt alle gewicht in de schaal om met de hulp van de media de gedifferentieerde thuislozenzorg te herstructureren tot een verticaal geleid geheel met de CASU als referentiecentrum. Te allen prijze dient men een referentiecentrum te vermijden, wanneer het de bedoeling zou zijn hiermee de reguliere plaatsen in onthaalhuizen om te zetten in opvorderbare noodopvangplaatsen. Toen er geen plaats was in de herberg, was er inderdaad gelukkig nog een stal, maar daarom hoeven we nog niet de herberg in een stal te veranderen.
Aan het eind van de winter kan het nuttig zijn een evaluatie te maken van de uitbreidingen van de noodopvang die nu georganiseerd zijn: niet alleen in aantallen maar ook in termen van welke thuislozen hierin zijn opgevangen geweest. Met de uitbreiding deze winter kan de noodopvang potentieel oplopen tot 330 bedden voor één nacht. Indien zou blijken dat er een driehonderdtal thuislozen effectief hier komen slapen, dient men zijn conclusies te trekken voor maatregelen die een dergelijke uitbreiding van noodopvang voor de volgende winter kunnen voorkomen. Dat wil zeggen dat men moet kunnen inschatten voor welke doelgroep er structureel onthaal en begeleiding ontbreekt.
De ervaring uit het verleden is dat er met deze observaties weinig gebeurt. Zo hebben de hulpverleners van de thuislozenzorg de laatste jaren bijna maandelijks gesignaleerd dat er een structureel probleem is rond het aantal plaatsen voor thuisloze grote gezinnen met kinderen. Het is onaanvaardbaar dat kinderen die terechtkomen in een noodopvang worden meegesleurd in een zwervend bestaan.
© Het Schutblad – Edwin Van Hollebeke, december 2005