08.12.11 ICG: “VN, Europa en AU moeten Congo helpen uitweg uit crisis te vinden” (CongoForum)
"Om geweld te vermijden moeten de Congolese autoriteiten dringend maatregelen nemen om een redelijk representatief resultaat te distilleren uit een verkiezingsproces dat ernstige tekortkomingen vertoonde", stelt ICG. "De Verenigde Naties, de Afrikaanse Unie en de Europese Unie moeten samenwerken en bemiddelen zodat er een uitweg uit deze crisis wordt gevonden."
Bij de verkiezingen bleek Joseph Kabila een geduchte concurrent te hebben aan Etienne Tshisekedi, de presidentskandidaat van de oppositiepartij UDPS. Een andere opposant, Vital Kamerhe (UNC), scoorde slechts in beperkte mate bij de kiezers.
De stemverrichtingen werden chaotisch gemanaged, constateert ICG. Er waren berichten over gewelddadige incidenten en verkiezingsfraude.
De eigenlijke verkiezingsdag was 28 november 2011. Maar er werd nog twee dagen langer gestemd omdat het materiaal vaak te laat arriveerde. Heel wat namen ontbraken op de kiezerslijsten. Internationale waarnemers rapporteerden talloze onregelmatigheden. De meeste van hen bleven in de stedelijke centra. De ergste tekortkomingen – buiten de steden – bleven dus mogelijk onopgemerkt.
Het tellen van de stemmen gebeurde ook niet altijd transparant. Onduidelijk is welke criteria werden gehanteerd om uitgebrachte stemmen ongeldig te verklaren. Kinshasa, waar de oppositie heel sterk staat, zou op dat punt veel problemen hebben gekend.
Zeer opvallend is dat de kiescommissie (CENI) weigerde om uitslagen mee te delen per stembureau. Dat was nochtans nodig om te kunnen vergelijken met de gegevens die werden ingezameld door waarnemers en vertegenwoordigers van de oppositie.
"Het is al erg genoeg dat er op de verkiezingsdag vanalles misliep", aldus ICG. "Maar helemaal rampzalig wordt het als de mensen denken dat er met de uitslagen werd gefraudeerd achter gesloten deuren."
Volgens ICG is er dringend nood aan regionale en internationale actie om de Congolese verkiezingen te redden en de Congolese leiders te overtuigen geen geweld te gebruiken. "Makkelijk zal dat niet worden", zegt de ngo. "Voor de elites zijn er weinig mogelijkheden om conflicten vreedzaam op te lossen. Er is een sterke polarisering in Kinshasa en de twee grootste kandidaten lijken weinig bereid om met elkaar te praten, laat staan om hun nederlaag te aanvaarden."
ICG heeft een aantal voorstellen om de politieke crisis te ontmijnen.
Om te beginnen moet de CENI de stemmen transparant tellen, overeenkomstig de kieswet en in aanwezigheid van plaatselijke en internationale waarnemers. Ze moet uitslagen per stembureau bekendmaken zodat een onafhankelijke controle mogelijk wordt, zowel voor de presidentsverkiezingen als voor de parlementsverkiezingen.
De overheid moet duidelijk uitleggen hoe partijen en waarnemers de uitslagen van een stembureau kunnen aanvechten. Stembureaus met verdachte resultaten of onregelmatigheden moeten grondig worden onderzocht, opnieuw in aanwezigheid van waarnemers. Er moet duidelijkheid komen over de vraag wanneer een stem ongeldig is. Wie in zijn regio geen kans kreeg om te stemmen, moet alsnog die gelegenheid krijgen.
Alle politieke leiders moeten zich onthouden van opruiende verklaringen. Protesten zullen al snel uitmonden in geweld. Politici uit de oppositie moeten hun aanhangers meteen oproepen om niet op straat te komen.
Wordt er toch geprotesteerd, dan moeten leger en politie ervoor zorgen dat ze niet hardhandig reageren. Ze moeten in dit verband duidelijke instructies krijgen van het leger, de politie en de president. Eventueel geweld moet worden onderzocht door Congolese en internationale mensenrechtengroepen en het Internationaal Strafhof.
De VN, de AU en de EU moeten dringend een team van hoog niveau afvaardigen om te bemiddelen tussen de politieke kampen. Een akkoord over een machtsdeling kan beter worden vermeden. De bemiddelaars moeten bekijken wat er wel mogelijk is. Ze moeten ook een manier vinden om een constitutionele crisis te vermijden. Officieel kwam er deze week een eind aan de ambstermijn van president Kabila.
Nog steeds volgens ICG mogen de VN, geldschieters en regionale leiders geen verklaringen afleggen die kunnen worden opgevat als ‘legitimatie’ van verkiezingen met veel tekortkomingen. Zulke uitspraken zouden dodelijk zijn voor wat er nog aan geloofwaardigheid over blijft voor die verkiezingen. Geen enkele Congolese politieke leider mag gelukwensen krijgen zolang er conflicten onbeslecht blijven.
In Kinshasa en het hele westen van Congo moeten de VN extra blauwhelmen inzetten. Gebeurt dat niet, dan houdt Monusco te weinig rekening met haar opdracht om de burgerbevolking te beschermen. "Het zou toch ondenkbaar zijn om een bloedbad te zien in de hoofdstad van het land dat de grootste VN-vredesmacht ter wereld binnen zijn grenzen heeft."
Als Congo een president zonder voldoende legitimiteit krijgt, is dat een ernstige bedreiging voor de vrede en veiligheid in het land, waarschuwt ICG. "De vele problemen van Congo kunnen alleen maar worden opgelost door een leider die in de ogen van de Congolezen vrij verkozen is. Wanneer verliezers oneerlijk worden uitgesloten van het politieke systeem, zijn ze misschien snel geneigd om naar de wapens te grijpen, zoals gebeurde in Burundi en de Centraal-Afrikaanse Republiek."
In de voorbije jaren engageerden regionale en internationale spelers zich geleidelijk minder in Congo. "Nu moeten deze spelers zich opnieuw (meer) engageren, en wel snel", luidt het.
© CongoForum, 08.12.11
Lees het hele persbericht: