Film ‘Congo Lucha’ is bekroond met Albert London Prize 2019

BRUSSEL – Twee jaar lang volgde Marlène Rabaud de mobilisatie van Lucha-beweging van jonge Congolezen die zich inzetten om vrije verkiezingen in de Democratische Republiek Congo te verkrijgen. Haar film werd tot beste Franse documentaire 2019 uitgeroepen en was eerder deze week opnieuw te zien op La Une (RTBF).

“Ik ben erg ontroerd”, vertelt de winnares van de Albert London Prize, “Dit is het resultaat van tien jaar documentaires maken in Congo. Het gaat over films met een sterke betrokkenheid, gemaakt met Arnaud Zatjman, die succes hadden in Congo en een bepaald publiek in België raakten, zonder aan vertrouwelijkheid in te boeten. De prijs is een erkenning van ons werk en ons doorzettingsvermogen om films te maken in een moeilijke context.”

Regisseur Marlène Rabaud, geboren in Rennes en afgestudeerd aan de opleidingsafdeling Fresnoy Fictions, werkt al bijna 15 jaar samen met Arnaud Zatjman.

“We ontmoetten elkaar in Congo in 2005 en we begonnen samen te werken en verslagen te maken voor RTBF, Frankrijk 24 en TV5 Monde. We hebben Congo en Centraal-Afrika gecoverd tot 2010. Na onze laatste film, ‘Murder in Kinshasa’, wilden we Congo liever verlaten omdat we ongerust waren. En toen werd in Brussel onze productiebox opgericht: Free Spirit. We bleven documentaires maken, vanuit België, maar nog steeds over Afrika. Co-realisatie is niet altijd gemakkelijk, ook al zijn Arnaud en ik complementair: hij is een journalist, hij heeft de nodige expertise vanaf het begin meegebracht. Ik kom uit de bioscoopwereld met de benadering van een auteur. Congo Lucha is mijn eerste film die alleen in Congo is gemaakt en gefilmd. “

Over een politiek delicaat onderwerp …

Marlène Rabaud: “Het raakte me meteen toen ik zag dat die nieuwe generatie Congolezen besloot het lot niet te aanvaarden dat al lang was voorbehouden voor het Congolese volk. Voor mij was het nieuw en ik zag niet hoe ik dit onderwerp niet kon brengen. Toen ik de foto van Rebecca zag, die zes maanden gevangen zat omdat ze om het vertrek van Joseph Kabila vroeg, achter de tralies in haar cel, was ik verliefd op deze jonge vrouw. Ik besloot om Brussel te verlaten en nam het risico om de Lucha-militanten in Goma (Oost-Congo, nvdr) te ontmoeten.”

Het feit dat je vorige films bekend zijn in Congo, heeft je geholpen …

Marlène: “Ja, ze wisten wat ik eerder had gedaan en ze vertrouwden me. Ik was in staat om hen te volgen in hun huizen, tijdens hun vergaderingen en hun acties, ik wilde dichter bij de militanten zijn om een ​​generatie te laten zien die besloot te stop te zeggen, zelfs als ze zichzelf daarvoor moesten opofferen. Ze beseffen dat ze vandaag misschien niet in staat zijn om dingen te veranderen. Ze handelen voor de generatie van hun kinderen.”

Dit is een van je eerdere films waarin je Luc Nkulula hebt ontmoet aan wie je in deze documentaire hulde brengt.

Marlène: “Ja, ik kwam met hem in contact via een politieke gevangene die we eerder hadden gefilmd. Sindsdien is hij naar Zweden gevlucht. Luc, zijn neef, vertelde me dat hij wist dat hij bij Lucha was, maar hij kende hem niet goed. Toen ik daar aankwam, ontdekte ik dat Luc niet zomaar iemand was in de beweging. Ik ontdekte dat hij een oudere, meer ervaren student was, en dat hij al tien jaar betrokken was bij verschillende studentenbewegingen.”

Krijgen ze genoeg ondersteuning en weerklank buiten Afrika?

Marlène: “Ze blijven maar zeggen dat ze de steun van velen nodig hebben: ze willen dat vele mensen de straat op gaan om hun rechten op te eisen. Wat Lucha vooral wil doen, is de angst overwinnen die in dit land heerst. Het komt niet van externe erkenning, het komt van binnenuit: we moeten onszelf eerst veranderen om anderen te veranderen en dan het land te veranderen.”

Maghreb-landen en Burkina Faso hebben bewezen dat het niet altijd vruchten afwerpt wanneer je volhoudt?

Marlène: “De situatie in Congo is bijzonder en ingewikkeld met moeilijke communicatie, provincies die niet solidair met elkaar zijn en toch is Lucha erin geslaagd zich te verspreiden in de meeste grote steden. De grootte van het land, het gebrek aan wegen, de zeer dure communicatiemiddelen en de rivaliteit tussen provincies creëren allemaal een heel bijzondere context. We praten over angst, op alle niveaus telt: wees niet langer bang voor de ander, voor de medeburger …”

“Lucha gebruikt deze film ook als leermiddel en toont deze aan nieuwe activisten of tijdens ceremonies en evenementen. Er zijn vertoningen geweest in Kinshasa, Goma en Beni en er zijn besprekingen gaande met de vertegenwoordiger van de Federatie Wallonië-Brussel om te zien of we 5 of 6 steden kunnen bezoeken.”

Heb je nog steeds contact met ze?

Marlène: “Ik sta voortdurend in contact met hen. Ik heb toevallig activisten ontmoet in Frankrijk en België. Hope en Rebecca gaan door met vechten. Drie weken geleden bracht Rebecca vijf dagen in de gevangenis door met een dozijn andere activisten omdat ze om lagere communicatietarieven gevraagd had.  Ze zijn zich er zeer van bewust dat Kabila niet echt is vertrokken, er is niets fundamenteel veranderd. Ze maken regelmatig de balans op van Tshisekedi en volgen zijn campagnebeloften op. Ze zijn zeer gemobiliseerd wat betreft de preventie van het ebola-virus en de kwestie van het gratis onderwijs dat een lege ​​belofte blijft. Ze zetten de acties voort, ze blijven gevangen zitten. Ik kan me niet voorstellen dat de toekenning van deze prijs iets in hun dagelijks leven zou kunnen veranderen.”

De link tussen al je films is het thema rechtvaardigheid …

Marlène: “Ja, dat is waar en ook de wens om mensen te filmen die geen macht hebben maar die toch voor het welzijn van iedereen en voor een betere wereld handelen. Ze lijken misschien een beetje dromerig, een beetje utopisch, maar uiteindelijk zal de geschiedenis hen gelijk geven.

Relatief gezien – omdat ze hun leven niet riskeren – is de wens om een ​​betere toekomst en een rechtvaardiger wereld op te bouwen de leidraad van jonge mensen die strijden voor het klimaat.

Marlène: “Ik denk dat de vergelijking juist is. Ik ben blij dat ik deze film heb gemaakt voordat deze bewegingen in Europa ontstonden, omdat we konden zeggen dat hij uit Afrika komt, met de demonstraties in de Arabische wereld, enz. Deze jeugd heeft gelijk om te mobiliseren omdat ze de gevolgen van dit alles zal ondervinden. Er is een gevoel van opstand tegen de vorige generatie die de aarde tot een grote vuilnisbak heeft laten worden of tegen de angst om zich te mengen in huishoudens en zo iedereen te verstoren of te verlammen. Lucha gaat echter over het jonge mensen, met hun vuisten omhoog, die veronderstellen geboren te zijn om dingen te veranderen. Het is mooi als het werkt omdat Lucha vruchten heeft afgeworpen. Het valt te betwijfelen dat Kabila zou zijn vertrokken als de jongeren niet de straat op waren gegaan en de Kerk niet hadden aangepord om opnieuw actie te voeren. Dat verzwakte de machthebbers. Het bewijst dat je jong kunt zijn, vol dromen en dat je dingen kunt veranderen.

© CongoForum, 31.10.19 (rok)

Een bewerking van een artikel van Mediacongo / La Libre Afrique.

De Albert London Prize bekroont elk jaar, op de verjaardag van de dood van de grote verslaggever, de beste Franstalige “grote verslaggevers” in drie categorieën: boeken, gedrukte en audiovisuele media.

“Afrika is hier voor ons, kloppend, walgelijk, dromend en vechtend met een prachtige utopie tegen een politiek systeem dat uitbuit en bederft. We waren na het zien van deze film meteen vol bewondering, in opstand en … overstuur “, zei de jury Albert London over de film ‘Congo Lucha’ van Marlène Rabaud.

Zie ook:

www.rtbf.be/info/monde/detail_congo-lucha-le-documentaire-qui-rend-hommage-a-luc-nkulula?id=10091924

Beelden – bronnen: makers ‘Congo Lucha’, FIGRA