Wie zijn die ADF-rebellen in de streek van Beni eigenlijk? (CongoForum)

BENI – Meer dan 80 burgers werden er gedood in een maand tijd. Na een periode van rust in de oostelijke Democratische Republiek Congo wordt de regio Beni opnieuw getroffen door slachtingen toegeschreven aan de ADF-rebellen. Deze rebellen, afkomstig uit Oeganda, zijn nu al 25 jaar aanwezig in Congo. Waar liggen de roots van dit geweld? Waarom vechten ze? Hoe zit het met de trouw aan de terreurgroepering IS?

Voor de voorgeschiedenis van het ADF moeten we terug naar het India van het begin van de 20ste eeuw. In een rapport van Congo Research Group (New York) staat dat de eerste leden van het ADF
behoorden tot de Tabligh-sekte. Die ontstond in India onder de Britse heerschappij. “Toen het ontstond, was het een conservatieve beweging met als doel om de waarden en praktijken van de islam nieuw leven in te blazen door zich te concentreren op zendingswerk.” Terwijl de gemeenschap zich in het algemeen verzet tegen “de brutaliteit van jihadistische groepen”, zullen sommige van haar leden toch geweld gebruiken, meldt TV5Monde.

Met name in Oeganda, zegt de Congo Research Group, “wordt de Tabligh-sekte soms ook geassocieerd met een salafistische stroming uit de lokale moslimgemeenschap, wat niet noodzakelijkerwijs elders het geval is.” In Oeganda krijgt de beweging financiële hulp van Saoedi-Arabië sinds de val van dictator Idi Amin Dada in 1979.

De leider van het ADF, Jamil Mukulu, werd als christen geboren. Na zijn bekering tot de islam gaat hij studeren in Riyad om later terug te keren “met een militante visie op de islam.” Verdeeldheid binnen de Oegandese moslimgemeenschap zal Jamil Mukulu in de gevangenis doen terechtkomen, waar hij deserteurs van het leger zal ontmoeten die later commandanten bij het ADF zullen worden.

Ondersteund door het Soedan van Omar al-Bashir vlucht Mukulu in 1994 naar Kenia, terwijl een andere leider van zijn beweging, Yusuf Kabanda, op weg ging naar Oost-Congo, waar hij de krachten bundelde met NALU, een rebellengroep.

Tegen Museveni

De ADF-NALU werkt vervolgens voor Mobutu tegen een gemeenschappelijke vijand, de Oegandese president Yoweri Museveni. Bij de val van Mobutu, die mee werd mogelijk gemaakt door Oeganda, zal de ADF-NALU toevlucht zoeken rond Beni en zich daar permanent vestigen.

Is het ADF nog altijd te beschouwen als een organisatie van Oegandese opstandelingen?

Ja en neen, zegt Trésor Kibangula, journalist en expert bij de Congo Research Group: “De officieren en commandanten die vandaag de ADF leiden zijn Oegandezen, dus vanuit dit oogpunt is het nog steeds een Oegandese opstand, van een buitenlandse gewapende groep niet-Congolezen. De beweging is sinds 1995 aanwezig op het Congolese grondgebied, maar door de jaren heen heeft ze de connotatie van “Oegandese rebellie” verloren. Bovendien verdween het filiaal NALU, dat als taak had om Oeganda te bevrijden van het regime van Yoweri Museveni. Het is volledig verdwenen in 2007 toen zijn mannen zich overgaven. In dit opzicht is het tegenwoordig gepaster om te spreken van ADF-NALU “.

In een kwarteeuw tijd heeft de ADF (die vandaag tussen de 600 en 1.500 mannen telt) de tijd gehad om netwerken uit te bouwen. “Ze zijn erin geslaagd banden te smeden met lokale Mai Mai-groepen. De ADF verstopt zich in verschillende broussedorpen in de streek van Beni en exploiteert ter plaatse zowel hout als ertsen. Verschillende rapporten van de Verenigde Naties hebben ook aangetoond dat er toenadering gezocht werd tot officieren van het Congolese leger. Bovendien werd Kinshasa vóór het begin van het huidige offensief tegen het ADF gedwongen om legercommandanten te vervangen die ervan verdacht werden samen te spannen met de ADF”.

Jihad in Congo?

“De beweging beweert islamitisch en geradicaliseerd te zijn sinds de arrestatie van Jamil Mukulu in 2015 in Tanzania”, legt Trésor Kibangula uit. Makulu was de leider van de ADF. Hij werd vervangen door Musa Baluku, die de bezieler was van de toenadering tussen ADF en de groep Islamitische Staat in het bijzonder om te proberen haar macht te versterken die intern een beetje werd uitgedaagd.

“Het ging erom bekendheid te verwerven. Onlangs zijn sommige aanvallen van de ADF, zelfs kleine, door IS opgeëist. Maar we kunnen het daarom niet vergelijken met Boko Haram (Nigeria), dat in een overwegend islamitische zone handelt, in tegenstelling tot het actiegebied van de ADF waar de mensen in wezen animistisch of christelijk zijn. ADF zit daarom niet in een logica van bekering van de bevolking. “

© CongoForum, 02.12.19 (rok)

Beeld : leden van de Tabligh-sekte in Oeganda
Bron : Uganda Radio Network