‘Laten we op Vrouwendag de strijd tegen seksueel geweld in Oost-Congo niet vergeten’ (Jan Goossens)

BRUSSEL – ‘Geopolitieke en economische belangen blijven het halen op daadkrachtig optreden in het belang van de Congolese bevolking en spelen de vele milities in de kaart. Vooral de vrouwen zijn daar het grootste slachtoffer van’, schrijft Jan Goossens van Mamas for Africa.

Komende zondag, 8 maart, zal je ze wereldwijd weer door de straten zien trekken: de vele marsen naar aanleiding van de Internationale Vrouwendag. Zo ook in (Oost-) Congo. De strijdbaarheid van vrouwen en hun onderlinge solidariteit verdient hier zowaar nog meer aandacht. Zeker de strijd tegen seksueel geweld.

Als gevolg van de #metoo-beweging trok er een schokgolf door het Westen: het misbruik van mannen op vrouwen trad uit zijn schaduw en heel wat figuren die zich onaantastbaar voelden, vielen van hun voetstuk. Vrouwen werden dikwijls herleid tot gebruiksvoorwerpen en dienden te voldoen aan hun seksuele fantasieën.

Anders is het in Oost-Congo waar aberrant seksueel gedrag, noem het verkrachting, ingezet wordt als oorlogswapen.

Laten we op Vrouwendag de strijd tegen seksueel geweld in Oost-Congo niet vergeten.

Nog dagelijks maken de ontelbare en schimmige milities in de regio slachtoffers: vrouwen worden overvallen terwijl ze aan het werk zijn op het veld en worden meegenomen naar hun kampen waar ze op beestachtige wijze verkracht worden, dikwijls opeenvolgend, door de militieleden die in de rij staan…

Maar met het verval van het Mobutu-regime, kwam ook het moreel verval en zijn het dezer dagen ook dikwijls buurjongens, leraars,… die zich vergrijpen aan meisjes en vrouwen. Dat is de harde realiteit in Oost-Congo, al verre van fake news en zeker geen vage hearsay. Want, wat niet in de media komt bestaat niet, zo lijkt het wel.

Maar een bevolking die er dagelijks mee geconfronteerd wordt weet wel beter. Daarom wordt er zondag in vele steden in Oost-Congo door de straten gestapt en zullen vrouwen het seksueel geweld op hun spandoeken aanklagen.

Ook mijn collega’s uit Bukavu en Uvira zullen meestappen, immers niemand beter dan zij worden dagelijks geconfronteerd met de desastreuze gevolgen hiervan.

Hoe ontwrichtend het seksueel geweld is voor een samenleving probeert een eminentie als Nobelprijswinnaar voor de Vrede, Dr. Denis Mukwege keer na keer mee te geven aan de wereld, telkens hij daartoe de kans krijgt. Zijn foto zal allicht ook meegedragen worden tijdens de optochten van 8 maart, maar veel meer dan symboliek van verzet zal zijn beeltenis niet betekenen.

Want de internationale gemeenschap blijft, tegen beter weten in, telkens haar hoofd de andere kant op draaien. Geopolitieke en economische belangen blijven het halen op daadkrachtig optreden in het belang van de Congolese bevolking en spelen de vele milities in de kaart. Vooral de vrouwen zijn daar het grootste slachtoffer van.

De strijd hiertegen evenals de opbouw van de Congolese staat zal evenwel nog vele decennia inspanningen vragen; het geduld van de Congolezen zal andermaal sterk op de proef worden gesteld. Goed één jaar geleden trad de nieuwe president aan: aan intenties en beloften geen gebrek. Het is echter de vraag of al die beloften ook ooit echt voet aan de grond zullen krijgen en niet andermaal een manoeuvre blijkt te zijn om de bevolking en de internationale gemeenschap te sussen en zo weer een stuk tijd te breien aan de ‘business as usual’-houding… en dat tot aan de volgende belofte.

Overigens, een beetje inflatoir woordgebruik door leiders doet in Congo al gauw de hoop heropleven. Aan dode letters zijn de Congolezen ondertussen al wel gewend.

En toch. En toch. In weerwil van mijn sceptische reactie en op het gevaar af me te laten meedrijven op negatieve mainstreamplatitudes als het over Congo gaat, hebben we de haast ethische plicht om naar het glas te kijken en het als halfvol te beschouwen.

Heel zeker zal een sleutel tot lotsverbetering voor de Congolezen en de veiligheid voor de vrouwen er in bestaan dat het staatsapparaat van op de grond terug wordt opgebouwd en daar heeft de internationale gemeenschap zeker een bijzonder belangrijke rol te vervullen.

Dat betekent o.a. dat er moet op toegezien worden, spelregels te hanteren die transparant en controleerbaar zijn met een ruime waaier aan strenge conditionaliteiten die even goed door de Congolese overheid dienen gerespecteerd te worden als door de vele buitenlandse mining companies, investeerders,… Op die manier moet geld terugvloeien naar de staatskas dat gebruikt kan worden om het lamentabele overheidsapparaat nieuw leven in te blazen en de bescherming van zijn bevolking ter harte te nemen.

Zo kunnen de Congolese overheid en de wereld samen geschiedenis schrijven omwille van de hoop die ze heeft weten te vervullen en het geloof dat ze heeft doen schragen in een betere toekomst voor de vele Congolezen en met name die voor de vrouwen.

Maar als hier geen werk van gemaakt wordt, dan mag u van mij gerust uw agenda voor 2021 bovenhalen en 8 maart noteren: we zullen dan andermaal door de straten van Brussel en Bukavu stappen met een boodschap die jaar na jaar vager wordt op die spandoeken.

Jan Goossens is directeur van Mamas for Africa.

(deze opiniebijdrage verscheen ook op Knack.be)

Beeld – bron: Monusco