Lambert Mende werd uitgespuwd, maar komt hij misschien terug? (CongoForum)

KINSHASA – De huidige Congolese minister van Communicatie en Media, Jolino Makelele, lijkt te worden gezien als de minst goed presterende minister van de regering van Sylvestre Ilunga Ilunkamba. Vooral zijn rol als regeringswoordvoerder staat ter discussie. De roep om Lambert Mende in deze functie terug te laten keren klinkt dan ook almaar luider, denkt Habari RDC. Maar voor het zover komt dient eerst te worden geanalyseerd waarom diens opvolger faalde.

Lambert Mende was iets meer dan 12 jaar lang de woordvoerder van de regering van de Democratische Republiek Congo. Een rol die hij zo goed speelde dat zijn imago, zijn eigen accenten en zijn vaak ambigue woordgebruik en uitdrukkingen de functie tot op heden bezwaren. Hoewel Mende eerder werd weggezet als ‘de voorzanger’ van het Kabila-regime, hebben sommige Congolezen blijkbaar nu al heimwee naar diens retorische talent, een eigenschap die zij bij zijn opvolger Jolino Makelele eerder pover ontwikkeld vinden. Deze laatste heeft dan ook alle reden om zich zorgen te maken want Lambert Mende is het idee van een terugkeer naar zijn vroegere job zeker niet ongenegen.

Makelele, een ondermaatse woordvoerder ?

Van twee dingen één: of de vroegere woordvoerder van de UNC van Vital Kamerhe is onbekwaam of het is zijn voorganger die de lat zeer hoog heeft gelegd. Voor de meeste waarnemers is de tweede veronderstelling de meest plausibele. Voor hij in 2008 tot woordvoerder van de regering-Gizenga werd, benoemd was Mende verslaggever in de Senaat, vice-premier, minister van Transport en Wegen, minister van Brandstoffen en nog veel meer. Mende is niet alleen welbespraakt, hij is ook een beslagen politicus vertrouwd met regeringsvergaderingen en met binnenlandse en geopolitieke uitdagingen. Daartegenover is Jolino Makelele slechts een leerjongen die veel minder wapenfeiten op zijn naam heeft staan.

Maar soms moet de vergelijking de twee personen overstijgen. Gevraagd naar een reactie op de kritiek op zijn opvolger weigerde Lambert Mende namelijk om hun respectievelijke manier van communiceren tegen elkaar af te wegen. Terwijl Jolino zich steeds heeft beperkt tot de taak van ‘mislezer’, zelden in de media komt en nooit de binnenlandse actualiteit becommentarieert, antwoordde zijn voorganger uitgebreid op alle gestelde vragen, hield hij een wekelijks persmoment en wierp hij zich soms op als de persoonlijke woordvoerder van de toenmalige president Kabila. Dat alles is geen toeval want de context speelt een grote rol.

Ander regime, andere context

Mende diende een staatshoofd dat zich zelden in de media vertoonde zodat er dus weinig kans op een aanvaring bestond. Jolino echter opereert in de context van een zogenaamde “cohabitation”. Toch wel iets heel anders. Vermits de nu regerende coalitie in Kinshasa een eerder onsamenhangend geheel vormt, hebben de leden ervan nogal uiteenlopende belangen.

Jolino Makelele behoort tot CACH, het platform van Tshisekedi en Kamerhe. Hij heeft maar betrekkelijk weinig impact op de krantenkoppen want 65% van de bevoegdheden is in handen van vertegenwoordigers van het FCC, het rivaliserende kamp (Kabila). Heeft hij wel genoeg toegang tot alle informatie om met de pers te kunnen praten over kwesties als defensie, financiën, de ambtenarij? Er is reden om daaraan te twijfelen. Mogelijk wil Makelele niet het risico lopen om een nietszeggend betoog te houden en zich zo belachelijk te maken. Vanuit die optiek vindt hij het wellicht soms beter om helemaal niks te zeggen.

Weinig bewegingsruimte

En dat is nog niet alles. Toen Makelele in augustus 2019 op zijn post werd benoemd, waren de verhoudingen tussen de UDPS van Tshisekedi en het UNC van diens bondgenoot Kamerhe niet optimaal. Dit laat vermoeden dat Jolino Makelele de job kreeg op grond van een simpel politiek akkoord zonder écht het vertrouwen te genieten van het staatshoofd of de premier. Als dat vermoeden klopt, is zijn bewegingsvrijheid inderdaad waarschijnlijk veel te beperkt.

Wie weet zal Lambert Mende dus toch weer op het toneel verschijnen. Als de straat zoiets zou vragen aan president Tshisekedi, wil dat zeggen dat de basis van de UDPS vindt dat de regering nood heeft aan een man die het gevoerde beleid en public verdedigt. Mende is de zeldzame vogel die deze rol zou kunnen spelen. Zolang hij maar niet hinderlijk wordt voor een in de media zeer aanwezige raïs Kabila. De achtergrond van Mende maakt het wel onmogelijk om hem te muilkorven en het zwijgen op te leggen. Mende zal zich niet gauw laten reduceren tot een simpele nieuwlezer die verslagen van de regering afdreunt.

© CongoForum, 29.04.20 (em)