Dilemma voor autoriteiten in Kasaï: wat te doen met stroom Congolese vluchtelingen uit Angola? (CongoForum)
KAMAKO – Vanuit de Angolese provincie Lunda Norte zijn sinds begin dit jaar dagelijks gemiddeld tweehonderd mensen teruggestuurd naar de Congo. Deze cijfers van de Congolese consulaten in Dundo, de hoofdplaats van Lunda Norte, en in Moxico in Lunda Sul, geven een idee van de omvang van de uitwijzing van Congolezen uit Angola.
De in Kamako gevestigde Congolese dienst van het nationale grensgezondheidsprogramma PNHF geeft veel lagere cijfers dan die van de consulaire diensten. Sinds het begin van dit jaar heeft het PNHF naar eigen zeggen bijna 8.900 uitgewezen personen geregistreerd, van wie er 2.204 vrijwillig terugkeerden. Actualité.cd ging op onderzoek aan de hand van enkele vragen.
Wat zijn de redenen voor deze stroom van uitwijzingen?
Er zijn verschillende antwoorden op deze vraag. Volgens de consulaire diensten willen veel Congolezen naar de DR Congo terugkeren sinds Félix Tshisekedi er aan de macht is gekomen. De Angolezen gebruiken de Congolezen vaak als goedkope arbeidskrachten. Zij grijpen nu hun kans om de bezittingen van uitgewezen Congolezen in te pikken. Veel Congolezen worden in mensonwaardige omstandigheden het land uitgedreven om de indruk te geven dat ze in Angola ‘ongewenst’ zijn.
De gouverneur van Kasaï, Dieudonné Pieme Tutokot, ziet de stroom als een gevolg van de illegale emigratie van Congolezen. “De provincie Kasaï deelt 384 km grenzen met Angola. Veel van onze landgenoten gaan clandestien naar Angola en de Angolezen pikken dat niet. Dat rechtvaardigt deze stroom van uitwijzingen,” aldus de gouverneur.
Waarom alleen in de afgelopen jaren, terwijl we sinds de Republiek Zaïre nooit zo’n grote stroom hebben meegemaakt?
Volgens gouverneur Pieme “moeten de Angolezen hun diamantmijnen controleren, die vaak door onze landgenoten worden overgenomen”. De Congolese dienst van het PNHF denkt er ook zo over. “Ons is gemeld dat de Angolese autoriteiten de mijnen in de gemeente Citolotolo (Angola) hebben verkocht aan buitenlandse exploitanten. Maar deze mijnen zijn ingenomen door Congolese ‘creuseurs’ en de kopers hebben van de Angolese autoriteiten gevraagd en verkregen dat de terreinen worden schoongemaakt. Helaas hebben onze landgenoten die zich daar bevinden geen documenten, noch voor de exploitatie, noch voor hun verblijf”, verklaart Christian Mabedi, chef van de dienst van het PNHF in Kamako .
Claudia Misenga, een veertiger en moeder van drie kinderen die allemaal geboren zijn in Angola, beweert negen jaar in Lucapa te hebben gewoond. Zij geeft een andere versie van de gebeurtenissen. “Ik ben houder van een ‘Billette’ (Angolese identiteitskaart), ik werk niet in de diamantmijnen. Ik werd gearresteerd op de markt waar ik tweedehandskleding verkocht en ben met mijn kinderen, die alleen Portugees spreken, naar de grenspost Kamako gebracht. Ik bevind me hier zonder enig aanknopingspunt”, getuigt de teruggestuurde vrouw in tranen.
De Congolezen die Angolese identiteitspapieren hebben gekregen, zullen door gouverneur Pieme worden teruggestuurd naar Angola omdat zij afstand hebben gedaan van hun nationaliteit. “We hebben diensten aan de grenzen geplaatst om alle gerepatrieerden te identificeren. Als we diegenen vinden die een ‘Billette’ hebben, sturen we ze terug naar Angola”, zegt de gouverneur.
Hebben uw grensdiensten de middelen om dit werk te doen?
Gouverneur Pieme haalt zijn schouders op: “We zijn ons bewust van de logistieke uitdagingen. We hebben de autoriteiten een overzicht van de noden gestuurd en we hopen dat we snel over de nodige middelen zullen beschikken, want deze grens verdient een nauwgezette controle”, antwoordt hij.
In het Congolese consulaat vertellen ze over de problemen bij de toewijzing van consulaire kaarten die de Angolese autoriteiten zouden hebben doen besluiten om de Congolezen terug te sturen: “West-Afrikanen bleken Congolese consulaire kaarten te hebben. Dat wekte de woede van de Angolese autoriteiten, die hebben besloten om elke onderdaan van de DR Congo, die zich in een onregelmatige situatie bevindt, terug te sturen.”
Volgens Actualité.cd werd op 30 en 31 maart in Lunda Norte een regionaal grensoverschrijdend forum over de bestrijding van mensenhandel gehouden. Tijdens dit forum werd in aanwezigheid van de Congolese minister van Buitenlandse Zaken de kwestie van de clandestien Congolezen in Angola besproken. Er werd overeengekomen dat uitwijzingen voortaan in aanwezigheid van consulaire diensten zullen plaatsvinden om ernstige schendingen van de mensenrechten te beperken.
De situatie van de vluchtelingen in Kamako wordt beschreven als rampzalig. Kamako lijkt meer op een vluchtelingenkamp dan op een normale stad. Om te overleven houden de gedeporteerden, die talrijker zijn dan de normale bevolking van de stad, zich ook bezig met banditisme en prostitutie. Het lokale middenveld is bang dat dit alleen maar kan leiden tot meer onveiligheid en meer gevallen van hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen.
© CongoForum, 11.04.23 (rk)
Beeld – bron: Kamako, archief Radio Okapi/Joël Bofengo