Didier Reynders rekent op Algemene Vergadering VN voor hernieuwde dialoog tussen Kinshasa en Kigali (CongoForum)

KINSHASA – In een interview met Actualité.cd sprak Europees Commissaris Didier Reynders (Justitie) over de dringende nood aan een grondige analyse van de situatie in Goma, waar onlangs meer dan 40 mensen zijn gedood. Hij benadrukte de noodzaak van een passend onderzoek en wacht op de terugkeer van de regeringsmissie die momenteel ter plaatse is om opheldering te verschaffen.

Wat het vredesproces in het gebied van de Grote Meren betreft, vertrouwt Reynders op de diplomatieke weg en ziet hij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties als een mogelijk platform om de dialoog weer op gang te trekken.

Op het gebied van justitie wil Reynders de strijd tegen de straffeloosheid opvoeren. Hij verwijst naar de organisatie van een conferentie over internationale justitie in Kinshasa na de verkiezingen van eind dit jaar. Reynders denkt aan speciale rechtbanken, misschien een Afrikaanse regionale rechtbank, en verwacht dat de conferentie met concrete voorstellen zal komen. Op het politieke front verzekert Reynders, ondanks de kritiek van de oppositie dat de EU met twee maten meet, dat Europa de hele situatie in de DR Congo aandachtig blijft volgen, waarbij hij in het bijzonder verwijst naar de discussies over het verkiezingsproces en de veiligheid.

U komt op een nogal gecompliceerd moment met het nieuws dat er meer dan 43 mensen zijn gedood in Goma. De Congolese veiligheidstroepen worden beschuldigd. Wat hebt u te zeggen over het rechtssysteem?

Didier Reynders: “Ik denk dat een nauwkeurige analyse van de situatie noodzakelijk is en dat er onderzoek moet plaatsvinden. Als er inderdaad fouten zijn gemaakt, moeten die bestraft worden. Ik weet dat er momenteel een missie van verschillende leden van de regering ter plaatse is. Ik wacht op de terugkeer van deze missie om informatie in te winnen over dit onderwerp en om te zien welke beslissingen eruit zullen voortvloeien. Ik ben ervan overtuigd dat men opheldering wil over het verloop van de gebeurtenissen en de eventuele verantwoordelijkheden. Ik kan geen mening geven zonder dat ik van deze missie preciezere informatie heb gekregen over de situatie in Goma. Ik heb ook van maatschappelijke organisaties gehoord welke beslissingen er zullen worden genomen. Het is belangrijk om de resultaten van de analyse te zien en te kijken welke beslissingen er zullen worden genomen wanneer er sancties moeten worden opgelegd.”

Wat het vredesproces in het gebied van de Grote Meren betreft, zijn er moeilijkheden in Nairobi en Luanda. Wat is volgens de Europese Unie de beste oplossing, met nog vier maanden te gaan voor de verkiezingen?

Didier Reynders: “Allereerst is er de diplomatieke weg. Ik denk dat de Europese Unie, bij monde van Hoge Vertegenwoordiger Josep Borell, bereid is om elke dialoog die zou kunnen worden georganiseerd te ondersteunen. De Algemene Vergaderingen van de Verenigde Naties zijn vaak een goed moment voor zulke bijeenkomsten. Ik hoop dat de dialoog bij deze bijeenkomsten kan worden hervat. We hebben in het verleden al met soortgelijke gebeurtenissen te maken gehad, zoals met de M23. Dit vereist dialoog, geduld en misschien interventie ter plaatse. Mijn belang is ervoor te zorgen dat wanneer internationale misdaden of wreedheden worden begaan, de strijd tegen straffeloosheid echt is.”

Wat betekent dat in de praktijk?

Didier Reynders: “Ik ben blij te zien dat er in Congo procedures zijn gestart om de daders van internationale misdaden te vervolgen en te veroordelen voor nationale rechtbanken. We hopen deze aanpak te versterken in samenwerking met het Internationaal Strafhof. Ik heb de Congolese autoriteiten laten weten dat we van plan zijn om na de verkiezingen in de eerste helft van volgend jaar in Kinshasa een conferentie over internationale rechtspraak te organiseren. We zullen zien of de Afrikaanse Unie, die geïnteresseerd is in deze aanpak, ook wil deelnemen. We moeten de slachtoffers verzekeren dat we de strijd tegen straffeloosheid zullen voortzetten. Dit zou kunnen betekenen dat we speciale of hybride rechtbanken oprichten, naast nationale rechtbanken, zonder dat we per se naar Den Haag moeten gaan. Misschien kan worden gedacht aan een Afrikaanse regionale rechtbank. Het is essentieel om te laten zien dat de internationale gemeenschap aandacht heeft voor alle situaties. Ik ben blij dat de Democratische Republiek Congo ons op internationaal niveau steunt, vooral met het oog op de Russische agressie in Oekraïne. We moeten ook de daders van de misdaden in de DR Congo opsporen.”

Wat verwacht u van deze conferentie? Is de Europese Unie bereid de middelen in te zetten om dit instrument in Centraal-Afrika te institutionaliseren?

Didier Reynders: “Net als de aanklager van het Strafhof wil ik weten wat de regio verwacht. Het is in eerste instantie aan de regio om het verzoek te doen. Ik heb al deelgenomen aan gesprekken over de oprichting van een regionale rechtbank. De openbare aanklager van het Strafhof is voorstander van het idee. De conferentie zal geen vooroordelen hebben. We zullen zien wat iedereen wil. Onze eerste zorg gaat uit naar de slachtoffers. We willen dat slachtoffers het gevoel hebben dat er met hen rekening wordt gehouden. En dan is er het debat over genoegdoening en verzoening. Het is essentieel om straffeloosheid te bestrijden. We staan open voor alle voorstellen.”

In de politiek heeft u al opposanten ontmoet en zult er nog meer ontmoeten. De oppositie hekelt een beleid van dubbele standaarden van de kant van de Europese Unie. Hoe reageert u hierop?

Didier Reynders: “De Europese Unie heeft sommige daden duidelijk veroordeeld, zoals de moord op opposant Chérubin Okende. Ik heb gevraagd om een onderzoek om de daders te identificeren. Wat de gebeurtenissen in Goma betreft, zijn de ministers ter plaatse om de situatie te onderzoeken. Voor het overige zijn de oppositieleiders die ik heb ontmoet, blij met de belangstelling van de EU voor de DR Congo. Onze gesprekken gaan over het verkiezingsproces en de veiligheid, niet alleen over lokale problemen. De Europese Unie heeft aandacht voor de hele situatie.”

© CongoForum, 05.09.23 (rk)

Beeld – bron: (archief) Radio Okapi/J.Bompengo