Democratiseringsproces is 34 jaar geleden op gang gekomen (CongoForum)

KINSHASA – Op 24 april 2024 is het precies 34 jaar geleden dat wijlen Mobutu Sese Seko in een toespraak aankondigde dat zijn Mouvement populaire de révolution (MPR) werd opgedoekt en dat Zaïre, nu Congo, een meerpartijenstelsel zou krijgen. Dat was de start van een democratiseringsproces met verkiezingen in augustus 1994. In de praktijk volgden er 16 overgangsjaren, aldus Radio Okapi.

« Begrijp mijn emotie ! », zei Mobutu toen hij aan de kaderleden van zijn MPR met tranen in de ogen vertelde dat het gedaan was met de eenpartijstaat.

Volgens politoloog Christian Moleka is de balans, 34 jaar later, gemengd. De Congolezen kregen te maken met een aantal ‘kleine Mobutu’s’, die het morele gezag bekleedden in hun politieke partijen.

Het einde van de eenpartijstaat werd aangekondigd op 24 april 1990. Mobutu zou nog een jaar of zeven aan de macht blijven.

Van 1990 tot 1992 werd de Soevereine Nationale Conferentie (CNS) gehouden met vertegenwoordigers uit alle mogelijke geledingen van de bevolking. Deze CNS moest zoeken naar oplossingen voor de problemen in het land. Etienne Tshisekedi, de vader van Félix, werd eerste minister maar dat duurde niet lang; hij kwam te vaak in aanvaring met Mobutu.

De CNS maakte uiteindelijk plaats voor de Hoge Raad van de Republiek en het Overgangsparlement.

Laurent-Désiré Kabila

Op 17 mei 1997 viel het doek voor het Mobuturegime. Laurent-Désiré Kabila werd de nieuwe president. Zaïre werd opnieuw de DR Congo.

Het nieuwe regime kreeg steun van een reeks landen uit het Grotemerengebied. Een jaar na het aantreden van Laurent-Désiré Kabila ontketenden zijn vroegere bondgenoten een nieuwe oorlog in het oosten van het land (augustus 1998). Het land raakte verdeeld in drie gebieden. In januari 2001 werd papa Kabila vermoord zonder dat er verkiezingen waren georganiseerd.

Joseph Kabila

Joseph Kabila volgde zijn vermoorde vader als president op. Hij probeerde de vredesonderhandelingen nieuw leven in te blazen. In Zuid-Afrika werd een intercongolese dialoog georganiseerd (Sun City).

In juni 2003 startte een nieuwe, twee jaar durende transitie. Joseph Kabila kreeg vier vice-presidenten naast zich. De transitie moest eindigen in juni 2005 maar werd met een jaar verlengd.

Op 30 juli 2006 werden dan presidents- en parlementsverkiezingen gehouden. Joseph Kabila werd verkozen als president. Vijf jaar later won hij een tweede mandaat, dat werd verlengd tot 2018.

In 2018 verloor het Kabilakamp de verkiezingen, Félix Tshisekedi werd de nieuwe president, volgens waarnemers dankzij een deal met Joseph Kabila. Eind 2023 werd Tshisekedi opnieuw verkozen als president.

© CongoForum, 24.04.24 (db)

Beeld – bron: Mobutu/ministère de l’Aménagement du territoire