Martin Fayulu: “Zonder legitieme regering en rechtsstaat, is investeren in ontwikkeling verloren geld” (MO)

KINSHASA – Martin M. Fayulu. Président élu, République Démocratique du Congo staat er op zijn visitekaartje. En inderdaad, Fayulu werd volgens de zeer betrouwbare cijfers van de kerkelijke verkiezingsobservatoren met voorsprong verkozen tot nieuwe president van Congo op 30 december 2018. Allerlei machinaties zorgden er echter voor dat niet hij, maar Félix Tshisekedi vandaag president is en dat Joseph Kabila de echte machthebber achter de schermen blijft. ‘Ik behoor niet tot de oppositie’, zegt hij. ‘Want dat zou betekenen dat ik de illegitieme machtsdeling tussen Kabila en Tshisekedi aanvaard.’ Dat doet hij dus niet.

Zowel het Congolese middenveld als de internationale gemeenschap heeft de twijfelachtige machtswissel met gezonde tegenzin toch aanvaard als een fait accompli en probeert er intussen het beste van te maken. Wat in elk geval veranderd is het voorbije jaar, is dat de getroubleerde relaties tussen de DR Congo en België op een nieuwe en positieve basis hersteld werden. De eerste buitenlandse reis van president Tshisekedi voerde hem naar Brussel, en het huidige bezoek van drie Belgische ministers aan Kinshasa is ook de hoogste regeringsdelegatie in tien jaar.

MO* sprak hierover met Fayulu op de Belgische ambassade in Kinshasa, in de marge van het bezoek van premier Wilmès, vice-premier De Croo en minister De Crem. Eerder op donderdag 6 februari had Fayulu ook een ontmoeting van drie kwartier met premier Wilmès op de ambassade.

Martin Fayulu steekt van wal met de rituele bevestiging dat ‘België houdt van Congo en dat onze landen vrienden zijn.’ Fayulu: ‘Wie de miserie van de Congolezen ziet, weet dat wij behoefte hebben aan de solidariteit van België. Maar de vraag is: met wie gaat België praten en samenwerken?

‘Het is uiteraard goed dat de Belgische premier op bezoek gekomen is, maar Tshisekedi en de Nationale Assemblee zijn eigenlijk niet legitiem. Met het oog op de toekomst is het daarom belangrijk dat er dringend aan hervormingen gewerkt wordt zodat we naar nieuwe en geloofwaardige verkiezingen kunnen gaan. De enige manier om de huidige crisis van legitimiteit op te lossen, zit in het hervormen van de kieswet, de kiescommissie en alle instellingen die de onafhankelijkheid van de verkiezingen moeten waarborgen. Hoe kan je anders verwachten dat er gewerkt wordt aan beter bestuur, strijd tegen corruptie of het beschermen van de mensenrechten?’

‘Volgens het buitenland zijn de mensenrechten er op vooruitgegaan sinds Tshisekedi president geworden is. Maar militanten van mijn beweging zitten in de gevangenis, louter omdat ze hun mening verkondigden.’

‘We zijn intussen een jaar na de verkiezingen en er gebeurt niets. Als er nu niet snel actie ondernomen wordt, staan de verkiezingen van 2023 voor de deur zonder dat de noodzakelijke hervormingen zijn doorgevoerd. Dan vrees ik dat we een stop-and-go spel krijgen tussen de heren Kabila en Tshisekedi, of dat hun militanten een kunstmatige crisis uitlokken waardoor het publiek afgeleid wordt van de wezenlijke eisen, en de machtstandem kan doorgaan.’

‘Wij nemen onze verantwoordelijkheid, maar België en de internationale gemeenschap moeten ook hun verantwoordelijkheid opnemen. En dat betekent: de soevereiniteit van het Congolese volk herstellen. Het Verenigd Koninkrijk is uit de EU gestapt omdat het volk zich daarvoor uitgesproken heeft. Op dezelfde manier moet de stem van het volk in Congo gehoord en gerespecteerd worden.’

De coalitie tussen Kabila en Tshisekedi houdt wel al een jaar stand, maar er blijken toch grote spanningen te zijn, en er is sprake van wederzijdse tegenwerking en blokkeringen op verschillende niveaus van de regering.

Martin Fayulu: Het is een coalitie die niet de steun heeft van de massa, zelfs niet van de meerderheid binnen de FCC van Kabila en de CACH van Tshisekedi. Toch zegt Tshisekedi met zoveel woorden dat hij Kabila nooit zal laten vallen. Het is duidelijk dat de twee leiders elkaar nodig hebben om aan de macht te blijven. Maar de wind is de wind en de storm is de storm – we zullen dus nog zien wat er van komt. Want naast de politieke berekeningen, is er een enorme sociale crisis in het land. En de regering werkt met een begroting van 11 miljard, maar zonder de steun van het buitenland geraakt men niet verder dan 6 miljard inkomsten. Dat betekent dat de situatie van kwaad naar erger gaat.

Vraagt u dat het volk hiertegen in opstand komt?

Martin Fayulu: De mensen komen elke dag in opstand. In Congo doen we aan passief verzet, omdat actieve vormen van protest met geweld beantwoord worden. Er is een lange lijst van gewelddadige repressie onder Kabila. Volgens het buitenland zijn de mensenrechten er op vooruitgegaan sinds Tshisekedi president geworden is. Maar militanten van mijn beweging zitten in de gevangenis, louter omdat ze hun mening verkondigden.

Wat verwacht u concreet van de solidariteit van België met Congo?

Martin Fayulu: Dat België er mee voor zorgt dat Congo een echte rechtsstaat wordt waar de mensenrechten gerespecteerd worden. Een rechtsstaat met vastgelegde grenzen waarbinnen andere landen het leven en functioneren van Congo niet komen verstoren. Dat betekent dat ook andere landen de soevereiniteit van de staat en de bevolking respecteren.

En wat houdt een hernieuwde samenwerking tussen België en Congo dan in?

Martin Fayulu: Congo heeft zijn kwetsbaarheden, het land heeft geen normale ontwikkeling gekend. Daarom hebben we nood aan samenwerking met degenen die sterk staan op de terreinen waarop wij zwak zijn. Dat gaat onder andere over het opbouwen van een performante staat, maar ook over het verwerven van technologieën die we niet bezitten. Samenwerking moet en kan zowel België als Congo voordeel opleveren.

‘Zonder legitieme regering en zonder rechtsstaat is investeren in ontwikkeling verloren geld.’

Maar als u zegt dat Congo geen normale ontwikkeling gehad heeft, dan is de verantwoordelijkheid van België daarvoor groot, toch?

Martin Fayulu: Luister, het is zoals mevrouw de eerste minister van België het stelt: we moeten het verleden achter ons laten. Wie te veel op zijn bord legt, kan niet eten. Ja, we kunnen België de schuld geven. We kunnen Mobutu de schuld geven. We kunnen Laurent-Désiré Kabila de schuld geven. Maar daar eet het Congolese volk dus niet van. Het eerste wat moet gebeuren, is dat het Congolese volk een legitieme regering krijgt. Alleen dan kunnen we als een echt soeverein volk in gesprek gaan, onze onderlinge problemen oplossen en de problemen van het verleden aanpakken.

Hoe kan dat gebeuren?

Martin Fayulu: Door de verkiezingsuitslag te respecteren. Verkiezingen zijn toch niet bedoeld als een instrument om via bedrog aan de macht te komen? Verkiezingen zijn het middel waarmee het volk kan uitdrukken wat het echt wil. Zonder legitieme regering en zonder rechtsstaat is investeren in ontwikkeling verloren geld.

Is het dan een goede zaak dat de relaties tussen Congo en België nu hersteld worden?

Martin Fayulu: Men moet goed beseffen dat de moeilijkheden van de voorbije jaren de verantwoordelijkheid waren van Kabila. En dat de macht vandaag nog altijd in handen is van Kabila. Daarom heb ik ook duidelijk gezegd tegen mevrouw de eerste-minister dat België moet doorgaan met zijn samenwerking met het Congolese volk.

En dus: niet samenwerken met Kabila en Tshisekedi?

Martin Fayulu: Het is niet aan mij om België te vertellen wat het moet doen. Maar ik moet wel duidelijk zeggen dat het Congolese volk op 30 december 2018 een keuze gemaakt heeft. Wat daarna gekomen is, werd gefabriceerd op vraag van Kabila, inclusief de constructie met Tshisekedi. U moet dus goed beseffen dat Tshisekedi als president vandaag niet enkel illegitiem is, maar zelfs illegaal, want de kieswet is niet gerespecteerd.

© MO-magazine – Gie Goris, 07.02.20

Zie ook op www.mo.be

Beeld: Martin Fayulu
Bron: Twitter