“De Universiteit Antwerpen heeft al veel Afrikanen uitmuntend opgeleid” (CongoForum / Stampmedia)
ANTWERPEN – De Universiteit Antwerpen focust op de figuur van Patrice Emery Lumumba en heeft ook al eredoctoraten uitgereikt aan eminente Congolezen. CongoForum ging praten met Herman Van Goethem, de rector van de UA. Herman Van Goethem studeerde rechten en geschiedenis en is sinds 2016 rector van de Universiteit Antwerpen. Hij is gespecialiseerd in de politieke geschiedenis van België en de Tweede Wereldoorlog en lag aan de basis van de uitbouw van een nieuw holocaustmuseum in Mechelen, niet alleen een museum maar ook een documentatiecentrum over de Holocaust en de mensenrechten. U heeft zich kandidaat gesteld voor uw eigen opvolging, welke vernieuwing wil u realiseren bij de Universiteit Antwerpen? “We willen onze universiteit versterken door zoveel mogelijk studenten te werven. Nog belangrijker: we willen deze universiteit versterken in een erg geïndustrialiseerde regio. We proberen zeer innovatief te zijn rond alles wat met duurzame chemie te maken heeft. Valoriseren en innoveren door onderzoek is een erg belangrijk aandachtspunt. In de covidcrisis bijvoorbeeld zie je dat we als universiteit nu voorloper zijn voor de industriële productie van mondmaskers”. Muyembe en Mukwege Diverse Congolezen kregen al een eredoctoraat bij de UA. Hoe onderhoudt de UA de banden en contacten met hen? Wordt daarop voort geborduurd? “We hebben eredoctoraten gegeven aan Jean-Jacques Muyembe en Denis Mukwege, een belangrijke zaak. We werken nu al enkele jaren samen met dr. Muyembe, die via het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen –dat uiteraard zeer belangrijk is – doctor honoris causa werd aan onze universiteit. Via de faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen is er een sterke band met de Universiteit van Kinshasa op het gebied van onderzoek. Muyembe geniet immers bekendheid als viroloog en door zijn prestaties als directeur van het Nationaal Instituut voor Biomedisch Onderzoek (INRB) en als hoogleraar aan de Universiteit van Kinshasa (UNIKIN)”. “We onderhouden ook een goed contact met dr. Mukwege. Bovendien is er een langdurige samenwerking rond alles wat te maken heeft met de ontwikkeling van het gebied van de Grote Meren. Zoals u weet is Mukwege ook doctor honoris causa van de Universiteit Antwerpen. Hij is een eminente man met wie onze onderzoekers analyses uitvoeren om de vrede te bevorderen. We doen ook onderzoek naar culturele, politieke en economische structuren. In die zin is dr. Mukwege een belangrijk iemand voor ons. We willen de regio promoten en dat is echt heel complex, maar we hebben dus een persoon die ons in staat stelt om op dit gebied prestaties te leveren”. Hoe denkt u de boodschap over te brengen aan president Félix Tshisekedi, zodat er vrede kan worden bereikt in dit gebied? “Een moeilijke vraag. Ik denk niet dat onze universiteit de mogelijkheid heeft om de Congolese regering rechtstreeks te beïnvloeden. Maar wat wij doen, is aan de opleiding van de Afrikaanse intellectuelen werken. Als jonge mensen krijgen ze dankzij de UA een heel goede opleiding op het gebied van institutionele, politieke, sociale en economische ontwikkeling. Wanneer we de cijfers zien van de mensen die bij ons zijn opgeleid en die belangrijke posities in het Afrikaanse netwerk hebben, mogen we trots zijn”. “Onze actie is veel discreter waardoor we een indirecte invloed kunnen uitoefenen op een context die groter is dan Congo. Congo is ook belangrijk voor ons omdat we verschillende studenten hebben die uit dat land komen. Het is een werk op lange termijn! Er is de genocidale context van de misdaden van de oorlogen en de misdaden en er zijn de trauma’s over verschillende generaties heen. Er is werk op het centrale politieke niveau. De erkenning van wat er is gebeurd, is essentieel en op het lokale structurele niveau is er ook veel werk aan de winkel”. Op bezoek in Bukavu Als u met de Nobelprijswinnaar voor de Vrede in discussie gaat, wat stelt u hem dan voor om indirect invloed uit te oefenen op vrede in deze regio? “Ik heb ook met dr. Mukwege gesproken in Bukavu, en als daar bijvoorbeeld een monument van verkrachte vrouwen wordt opgericht, zal dat helpen. Dit is zeer belangrijk omdat het onaanvaardbaar is dat misdaden ongestraft blijven. Het is absoluut noodzakelijk dat de oorlogsmisdaden worden berecht, wat een enorme uitdaging is voor de Nobelprijswinnaar voor de Vrede en onze doctor honoris causa. Straffeloosheid zal opnieuw een cyclus van geweld uitlokken die van generatie op generatie zal toenemen”. Debat over Leopold II Wat vindt u van het debat over de standbeelden van Leopold II op dit moment? “Dat debat kende ik al in verband met de Tweede Wereldoorlog maar dan gaat het over straatnamen die verwijzen naar collaborateurs of standbeelden in Duitsland. Ik vind het ondenkbaar dat iemand die indirect betrokken is geweest bij talloze gewelddaden, wordt geëerd… dit is onaanvaardbaar!” “Maar de vraag rijst nu of we deze beelden moeten verwijderen, vermits ze een toeristische of artistieke betekenis hebben. Ik denk dat we de standbeelden van Leopold II moeten kantelen, met een onevenwichtigheid aan de linkerkant van 15 graden°, dan zou men zich kunnen afvragen waarom het standbeeld uit evenwicht is. De verklaring erbij zal duidelijk zijn: de gewelddaden die hij liet plegen in Congo”. Wat vindt u van het dekolonisatiedebat? “Persoonlijk is de focus op de dekolonisatie beperkter, maar het is veel meer, zou ik zeggen, een debat over diversiteit. Het debat over diversiteit is een kwestie van respect voor de identiteit van de ander en de erkenning van wie hij of zij is”. De figuur van Lumumba Over de keuze voor de naam Lumumba voor een aula: begrijpt u dat de figuur Lumumba omstreden blijft, en ook voor controverse kan zorgen? “Patrice Emery Lumumba is een historische en iconische figuur die zichzelf en Congo overtreft. Hij is een figuur van Afrikaans belang. We kunnen ook over andere namen spreken, zoals president Kasa-Vubu, maar ik vind de figuur van Lumumba veel breder”. Overal in Afrika en de wereld kom je de naam Lumumba tegen. Waarom niet Kasa-Vubu, volgens u? Wordt er niet te veel gezwegen over die laatste? “Uiteraard heb ik veel respect voor de vaders van de Congolese onafhankelijkheid, dus ook voor de eerste president, Kasa-Vubu. Maar in het geval van Lumumba praten we over een figuur met een panafrikaanse en zelfs transafrikaanse betekenis”. “Natuurlijk maakte Lumumba fouten, maar hij werd ook gesaboteerd en vermoord en hij had niet de kans om te bereiken wat hij wilde! Lumumba wilde de interne conflicten overwinnen en buiten Congo had hij een analyse die op revolutionaire wijze was in de koloniale periode, zelfs pre-koloniaal”. “We verbinden de persoonlijkheid van Patrice Lumumba ook aan die van Pauline, zijn vrouw die een grote rol speelde omdat het niet gemakkelijk was om een politieke figuur in zijn strijd te begeleiden”. “Ik wil graag ook deze gelegenheid aangrijpen om hulde te brengen aan de Congolese vrouwen die dag en nacht vechten. En van de gelegenheid gebruik maken om te verwijzen naar Juliana Lumumba, zijn dochter die in de jaren zestig nog heel klein was en die ook getuige was van de strijd van haar vader. Het zijn sterke vrouwen en daarom hebben we er ook voor gekozen om de naam Pauline te gebruiken”. © CongoForum/Stampmedia, Glodie Mungaba, 14.07.20 Beeld: Herman Van Goethem Bron: Wikipedia |