Jubelpark : het Congo-monument van Vinçotte (Lucas Catherine)
![]("http://cas1.elis.ugent.be/avrug/erfgoed/jubel/ara02_qw.jpg") |
![]("http://cas1.elis.ugent.be/avrug/erfgoed/jubel/ara01_qw.jpg") |
Onderaan is de Congostroom symbolisch voorgesteld door een krokodil en een Afrikaanse vrouw.
Bovenaan staat een beeldengroep die de dankbaarheid van de Congolezen uitbeeldt, met daaronder een reeks gebeitelde teksten die dit nog eens moeten verduidelijken.
Het centrale, en grootste deel is een panoramisch bas-reliëf waarop de Belgische koloniale helden symbolisch staan afgebeeld: zendelingen, ontdekkers, militairen, die hulde brengen aan een gezeten man met baard, die Leopold II symboliseert.
Rechts staat een beeld dat de militaire deugden symboliseert: "De Belgische soldaat offert zyn leven voor zynen ten dood gekwetste overste." Rechts een Belgisch officier die onder de hiel van zijn laars een getulbande Arabier het hoofd verpletterd, met als onderschrift: "De Belgische militairen heldenmoed verdelgt den Arabische slavendryver." En rond die tekst is heel wat te doen geweest.
Achter het beeld staat een gebouw dat nu dienst doet als grote moskee van Brussel.
Oorspronkelijk was het Le Pavillion Orientale van de wereldtentoonstelling Brussel-Tervuren in 1897 en kon je er een panoramisch schilderij bewonderen dat de Nijl bij Cairo voorstelde. Bedoeling was om Belgisch kapitaal aan te moedigen om in Egypte te gaan investeren.
In 1967, net voor de Zesdaagse Oorlog kwam de Saoedische Koning in Brussel massaal wapens aankopen van FN. Als cadeau gaf Koning Boudewijn hem toen dit paviljoen. En na de Ramadan Oorlog van 1973 erkende België de islam als godsdienst.
Toen werd het paviljoen omgebouwd tot Grote Moskee. Dat maakte dat nogal wat gelovige Arabieren het Kongomonument passeerden en zich bekloegen over de inscriptie over de Arabische Slavendrijver.
In 1989 legde de Imam van de moskee, de Jordaanse en de Saoedische ambassadeur klacht neer bij het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding en bij MRAX. Daarop werden in bewuste inscriptie de woorden Arabische / Arabe weg gebeiteld.
Dit was niet naar de zin van bepaalde 'patriottische' en koloniale verenigingen en zoals Bastion, het tijdschrift van het extreem-rechtse Front National het in zijn nummer van mei 2001 schreef werd het opschrift miraculeusement in zijn oorspronkelijke staat hersteld.
Dit gaf een erg raar effect (zie foto 1). Heel het monument is verweerd en absoluut niet onderhouden.
Het enige stukje van het beeld dat ooit werd gerestaureerd was dus die 10 cm² met de woorden Arabe en Arabische. Maar de story is nog niet ten einde.
In 2005 kwam er weer een beitel bij te pas, nu zeer anoniem en het woord Arabe verdween weer.
Arabisch liet men staan (zie foto 2).
Blijkbaar werden de daders verrast door een politiepatrouille, of kan het Nederlands hen weinig schelen.
Wordt vervolgd ?
Lucas Catherine (schrijver, cineast, Midden-Oosten-specialist, islamkenner ) is auteur van o.m. Honderd jaar kolonisatie in Palestina (1978), De zonen van Godfried van Bouillon (1980), In naam van de Islam (1985), Vuile Arabieren (1993), Islam voor ongelovigen (1997), De reïncarnatie van een atheïst (1999), Palestina, de laatste kolonie (2002), Rijstpap,Tulpen & Jihad (2004).
Mondelinge vraag van de heer Jos Van Assche aan de heer Emir Kir, staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, bevoegd voor Openbare Netheid en Monumenten en Landschappen,
betreffende "de vergevorderde staat van verloedering van het Congo-monument in het Jubelpark"
16 maart 2005
Brussels Hoofdstedelijk Parlement – Bulletin van de interpellaties en mondelinge vragen
Commissie voor de ruimtelijke ordening, de stedenbouw en het grondbeleid – Zitting 2004-2005
Vergadering van woensdag 16 maart 2005.
Voorzitter : de heer Jos Chabert
De voorzitter.- De heer Van Assche heeft het woord.
De heer Jos Van Assche.- Op diverse plaatsen in Brussel prijken er standbeelden, monumenten en herdenkingsplaten die herinneren aan het Belgische koloniale verleden en vaak ook aan de rol daarin van Leopold II. Meestal trachten ze die rol op een of andere manier te verheerlijken.
Het Congo-monument in het Jubelpark is echter niet in dat geval. Het concept en uiteraard ook de realisatie ervan, kregen pas na de dood van de koning vorm. Na het overlijden van Leopold II lanceerden enkele staatslieden en bankiers het voorstel om dit monument in het Jubelpark op te richten ter ere van de Belgen die in Congo waren gesneuveld of overleden.
Het linkergedeelte van dit monument is blijkbaar nogal omstreden. Deze kant geeft de strijd weer van generaal Baron Dhanis tegen de Arabische slavenhandelaars. Dit wordt voorgesteld door een Arabier die op de grond ligt en waarvan het hoofd door de laars van een Belgische militair wordt geïmmobiliseerd. Vooral het onderschrift – "De Belgische militaire heroïek verpulvert de Arabische slavendrijver" – zou de Arabische gemeenschap in ons land nogal zwaar op de maag liggen. Naast de bewuste beeldengroep ligt immers een moskee.
Daarom werd de overheid reeds in 1988 verzocht om de woorden "arabes" en "Arabische" te laten verwijderen. Dat gebeurde ook, maar in 1991 stond de oorspronkelijke tekst er opnieuw. Daarna bleek het woord "arabes" opnieuw te zijn verdwenen, maar vandaag zou het er opnieuw opstaan.
Nu verkeert heel de beeldengroep in een lamentabele en vergevorderde staat van verloedering en is hij, net als de rest van het Jubelpark, zeer dringend aan renovatie toe. Volgens de Koning Boudewijnstichting zou de restauratie trouwens dringend zijn en zou deze restauratie reeds in de loop van dit jaar een aanvang nemen. Is dit tijdschema wel haalbaar, gezien de traagheid van de administratieve mallemolen, de bevoegdheden van de verschillende overheden en het feit dat de lastenboeken nog niet zijn voltooid? Zal dit monument helemaal in zijn oorspronkelijke staat worden hersteld, ook al zou dit een deel van de migrantenpopulatie minder bevallen?
De voorzitter.- De heer Kir heeft het woord.
De heer Emir Kir, staatssecretaris.- Het Congomonument werd verwezenlijkt door beeldhouwer Thomas Vinçotte met de medewerking van architect Ernest Acker. Het werd op 11 mei 1921 ingehuldigd op de plaats waar het nu nog staat, namelijk in het Jubelpark.
Aan dit monument, dat in een nogal slechte staat van bewaring verkeert, zullen er binnenkort restauratiewerken worden uitgevoerd. Uit informatie van de federale overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer blijkt dat de Koning Boudewijnstichting een studie en een bestek had besteld. Dat bestek werd onlangs overgemaakt aan de FOD Mobiliteit en Vervoer, die het nu analyseert en bijwerkt om de aanbesteding tegen de zomer 2005 te kunnen uitschrijven. De werken zullen dus eind 2005 of begin 2006 kunnen aanvangen. Ze zullen door de samenwerkingsakkoorden worden gefinancierd en vooruitlopen op het project voor de totale restauratie van het park, waarvan de uitvoering over een periode van ongeveer tien jaar zal worden gespreid.
Het restauratieproject voor het Congo-monument voorziet in het herstel van het goed in de oorspronkelijke en historische staat. Daar het om een beschermd goed gaat, moet er voor veranderingen aan de buitenkant van het monument een enige vergunning worden aangevraagd. Die aanvraag om verandering zal voor advies aan de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen worden voorgelegd.
De voorzitter.- Het woord is aan de heer Van Assche.
De heer Jos Van Assche.- Zal de oorspronkelijke tekst "Overwinning van de Belgische militaire heroïek op de Arabische slavenhandel" op het monument blijven prijken? Het gaat om een wezenlijk onderdeel van de koloniale geschiedenis van ons land. We mogen niet vergeten dat er heel wat Belgische militairen zijn gesneuveld in de strijd tegen de slavenhandel, en meer bepaald tegen de legendarische slavenhandelaar Tippu Tip. Ik verwijs naar het monument van luitenant Lippens en sergeant De Bruyne op de zeedijk van Blankenberge.
De voorzitter.- Het woord is aan de heer Kir.
De heer Emir Kir, staatssecretaris (in het Frans).- Het advies van de KCML zal de doorslag geven.
– Het incident is gesloten.
Brussels Hoofdstedelijk Parlement – Bulletin van de interpellaties en mondelinge vragen, nr. 46, p. 38-41
Commissie voor de ruimtelijke ordening, de stedenbouw en het grondbeleid – Zitting 2004-2005
Vergadering van woensdag 16 maart 2005.
Het Bulletin van interpellaties en mondelinge vragen bevat de integrale tekst van de redevoeringen in de oorspronkelijke taal. Deze tekst werd goedgekeurd door de sprekers. De vertaling – cursief gedrukt – verschijnt onder de verantwoordelijkheid van de dienst verslaggeving. Van lange uiteenzettingen is de vertaling een samenvatting.
De heer Jos Van Assche is Brussels volksvertegenwoordiger Vlaams Belang.
Webbron on line: http://www.weblex.irisnet.be/data/Crb/Biq/2004-05/00046/F/images.pdf (p. 38-41)